«Πονοκέφαλος» για τη δημοτική αρχή του Δήμου Παιανίας-Γλ. Νερών η αλλαγή του εκλογικού συστήματος στην Αυτοδιοίκηση

Την καθιέρωση της απλής αναλογικής, ανακοίνωσαν πρόσφατα κατά τη διάρκεια συνέντευξης ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Πάνος Σκουρλέτης και ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου κ. Κώστας Πουλάκης, καταθέτοντας παράλληλα προτάσεις για την κυβερνησιμότητα των ΟΤΑ, τη μείωση της θητείας από πέντε σε τέσσερα χρόνια με αποσύνδεση του χρόνου εκλογής από της ευρωεκλογες, την εκλογή δημάρχου και περιφερειάρχη με 50%+1 αλλά και την επέκταση της ψήφου των αλλοδαπών και στις περιφερειακές εκλογές, «πονοκεφαλιάζοντας» αρκετούς Δημάρχους ανά την χώρα, συμπεριλαμβανομένου και του Δημάρχου Παιανίας-Γλ. Νερών κ. Σπύρου Στάμου.

Η ηγεσία του Υπουργείου, προτείνει την ολική αλλαγή του εκλογικού συστήματος στην Αυτοδιοίκηση, ώστε να ενισχυθούν τα δημοκρατικά και πλουραλιστικά χαρακτηριστικά του. Η πρόταση αυτή, αποτελεί αφ’ ενός ένα ώριμο βήμα, ενόψει και των εξελίξεων που υπήρξαν κατά τα τελευταία πέντε (5) χρόνια και στο κεντρικό πολιτικό σύστημα (διαδοχική ανάδειξη κυβερνήσεων συνεργασίας από το 2011 και εξής, ψήφιση του ν. 4406/2016), αφ’ ετέρου αναμένεται να λειτουργήσει ενισχυτικά για το θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης συνολικά, ανανεώνοντας το ενδιαφέρον και τη συμμετοχή των πολιτών και λειτουργώντας σε μεγάλο βαθμό διαπαιδαγωγητικά για την καλλιέργεια κουλτούρας συμμετοχής, διαλόγου κα συναινέσεων στην ελληνική κοινωνία με αφετηρία το εγγύτερο προς τους πολίτες επίπεδο, γεγονός που ασφαλώς «ξενίζει» τις σημερινές διοικήσεις των Ο.Τ.Α..

 

Πιο συγκεκριμένα:

1. Οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές προτείνεται να αποσυνδεθούν από τις ευρωεκλογές. Προτείνεται να διεξάγονται κάθε τέσσερα (4) – ή κάθε πέντε (5), αν επιλεγεί αυτή η λύση – χρόνια στο τέλος Οκτωβρίου ή αρχές Νοεμβρίου, όπως στο προηγούμενο καθεστώς (προ «Καλλικράτη»), και οι νέες δημοτικές και περιφερειακές αρχές θα αναλαμβάνουν καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου του επόμενου της διεξαγωγής των εκλογών έτους.

 

2. Προτείνεται η κατανομή του συνόλου των εδρών του Δημοτικού/ Περιφερειακού Συμβουλίου από τον πρώτο γύρο με το σύστημα της απλής αναλογικής μεταξύ των συνδυασμών, με βάση την «κλασική» μέθοδο της αναλογικής των υπολοίπων, όπως συμβαίνει σήμερα για τον 1ο γύρο.

3. Προτείνεται η διατήρηση του θεσμού του Δημάρχου/ Περιφερειάρχη, ως επικεφαλής συνδυασμού.

4. Ειδικότερα, σε περίπτωση που κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει το 50%+1 των ψήφων κατά τον 1ο γύρο (οπότε ο επικεφαλής του αναδεικνύεται, αντίστοιχα, Δήμαρχος ή Περιφερειάρχης), θα πραγματοποιείται επαναληπτική εκλογή σε 2ο γύρο μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών, οπότε Δήμαρχος/Περιφερειάρχης θα είναι ο επικεφαλής του πλειοψηφήσαντος στο γύρο αυτό συνδυασμού, χωρίς ωστόσο αυτό να επιδρά στην κατανομή των εδρών που έχει ολοκληρωθεί από τον 1ο γύρο.

Το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι

• Το δικαίωμα εκλέγειν προτείνεται να δοθεί στους πολίτες κρατών μελών της Ε.Ε. και στις περιφερειακές εκλογές.

• Το όριο εκλογικής ενηλικότητας προτείνεται να μειωθεί στα 17 έτη και για τις αυτοδιοικητικές εκλογές, σε εναρμόνιση προς τη ρύθμιση που υιοθετήθηκε πρόσφατα και για τις εθνικές εκλογές, με το ν. 4406/2016.

• Αντίστοιχα προς ό,τι προαναφέρθηκε για το δικαίωμα του εκλέγειν, προτείνεται το δικαίωμα του εκλέγεσθαι για τους πολίτες των κρατών-μελών της Ε.Ε. θα επεκταθεί και στο αξίωμα του περιφερειακού συμβούλου.

• Προτείνεται η διατήρηση του ηλικιακού ορίου κτήσης του δικαιώματος του εκλέγεσθαι ως έχει, ήτοι στα 18 έτη για τους Δημοτικούς/Περιφερειακούς Συμβούλους και στα 21 έτη για τον Δήμαρχο/Περιφερειάρχη.

• Προτείνεται η πλήρης κατάργηση της εσωτερικής διαίρεσης των Δήμων σε εκλογικές περιφέρειες και ενιαία εκλογή των δημοτικών συμβούλων σε όλη την έκταση του Δήμου.

• Προτείνεται η διατήρηση της ισχύουσας ρύθμισης για την εκλογή των περιφερειακών συμβούλων ανά νομό.

Δημοτικές εκλογές :

Για τις δημοτικές εκλογές προτείνεται :

•  Κατάρτιση ενιαίου ψηφοδελτίου για όλο το Δήμο για κάθε συνδυασμό, χωρίς προϋποθέσεις υποψηφίων κ.λπ. ανά Δημοτική Ενότητα (βλ. παραπάνω σχετικά με την κατάργηση των εκλογικών περιφερειών).

• Καθιέρωση ελάχιστου αριθμού υποψηφίων Δημοτικών Συμβούλων ίσου με τον αριθμό των εδρών του Δημοτικού Συμβουλίου και μέγιστου αριθμού ίσου με τον αριθμό των εδρών +10%.

• Αποσύνδεση των συνδυασμών που μετέχουν στις εκλογές για το (κεντρικό) Δημοτικό Συμβούλιο από τους συνδυασμούς που καταρτίζονται σε κάθε Δημοτική Ενότητα για το οικείο Συμβούλιο (βλ. παρακάτω σχετικά με την εκλογή των οργάνων ενδοδημοτικής αποκέντρωσης).

• Αυτόνομη κατάρτιση συνδυασμών για κάθε Συμβούλιο Δημοτικής Ενότητας.

Περιφερειακές εκλογές :

Αντίστοιχα, για τις περιφερειακές εκλογές, προτείνεται :

• Κατάργηση του θεσμού των άμεσα εκλεγόμενων χωρικών Αντιπεριφερειαρχών (βλ. παραπάνω)

• Καθιέρωση ελάχιστου αριθμού υποψήφιων Περιφερειακών Συμβούλων ίσου με τον αριθμό των εδρών που αντιστοιχούν στην οικεία Περιφερειακή Ενότητα και μέγιστου αριθμού ίσου με τον αριθμό των εδρών +10%.

Εκλογή οργάνων ενδοδημοτικής αποκέντρωσης

Προτείνεται :

• Η αποσύνδεση της εκλογής των οργάνων της Δημοτικής Ενότητας από την εκλογή του δημοτικού συμβουλίου, τόσο ως προς την κατάρτιση των συνδυασμών (δηλ. ένας συνδυασμός να μπορεί να κατέλθει έγκυρα μόνο στο «κεντρικό» Δημοτικό Συμβούλιο ή μόνο σε μία Δ.Ε.), όσο και ως προς την ανάδειξη των επιτυχόντων (δηλ. δεν θα υπάρχει εξάρτηση των τοπικά επιτυχόντων από τον κεντρικά επιτυχόντα συνδυασμό)

• Η καθιέρωση μόνο συλλογικών οργάνων και κατανομή των εδρών τους με απλή αναλογική μεταξύ των συνδυασμών, με βάση τα αποτελέσματα κάθε Δημοτικής Ενότητας

• Η έμμεση εκλογή του Προέδρου του συλλογικού οργάνου.

Το ζήτημα της κυβερνησιμότητας των Ο.Τ.Α.

Σε ό,τι αφορά το ζήτημα της λεγόμενης κυβερνησιμότητας των ΟΤΑ, επισημαίνονται τα εξής:

Είναι δεδομένο, όπως προαναφέρθηκε άλλωστε, ότι ο κίνδυνος ενός θεσμικού αδιεξόδου δεν μπορεί ποτέ να αποκλειστεί τελείως και δεν έχει αποφευχθεί ούτε υπό το σημερινό ακραία πλειοψηφικό σύστημα. Επιπλέον, επισημαίνεται ότι η απλή αναλογική, όπως και κάθε εκλογικό σύστημα, δεν λειτουργεί σε πολιτικό κενό. Αντίθετα, το εκλογικό σύστημα επιδρά μεσοπρόθεσμα και στη συμπεριφορά του πολιτικού προσωπικού και ενισχύει την κουλτούρα συναινέσεων και δημιουργικής αντιπολίτευσης, όπως άλλωστε αποδεικνύει και η εμπειρία των κυβερνήσεων συνεργασίας σε εθνικό επίπεδο – κάτι που στη χώρα μας θεωρούνταν ανέφικτο μέχρι πριν λίγα χρόνια.

Παρ’ όλα αυτά, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο νομοθέτης οφείλει, όπου μπορεί, να διαμορφώσει και κάποιες θεσμικές ασφαλιστικές δικλείδες που θα προλαμβάνουν ή θα θεραπεύουν τυχόν αδιέξοδα όταν η πολιτική αποτυγχάνει, προτείνονται – είτε αθροιστικά είτε διαζευκτικά – κάποιες ρυθμίσεις που θα μπορούσαν να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο, είτε προλαμβάνοντας το αδιέξοδο, με τη δημιουργία διαδικασιών που θα διευκολύνουν την επίτευξη της συναίνεσης ή με τη δημιουργία θεσμικών αντιβάρων, είτε θεραπεύοντάς το, με την εισαγωγή δικλείδων ασφαλείας που θα «εκτονώνουν» την πίεση προς το Δημοτικό/Περιφερειακό Συμβούλιο.

Τέτοιες ρυθμίσεις, η απαρίθμηση των οποίων, φυσικά, δεν είναι εξαντλητική, θα μπορούσαν να είναι οι εξής:

A. Η διαμόρφωση θεσμών και διαδικασιών «προδιαβούλευσης» πριν την εισαγωγή και ψήφιση σημαντικών θεμάτων στο Δημοτικό/Περιφερειακό Συμβούλιο, οι οποίοι θα λειτουργούν και «παιδευτικά» ως προς τη διαμόρφωση συναινέσεων

B. Η θέσπιση της «εποικοδομητικής άρνησης ψήφου», προκειμένου μία παράταξη που επιθυμεί να μετέχει στη συζήτηση ενός θέματος να μπορεί – αρνούμενη ψήφο – να επιτρέπει στη Δημοτική/Περιφερειακή Αρχή να διαμορφώσει πλασματική πλειοψηφία

Γ. Η ενίσχυση του θεσμού του τοπικού δημοψηφίσματος ως τελικού καταφυγίου (ultimum refugium) για τη λήψη αποφάσεων που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία του Δήμου/της Περιφέρειας, εφόσον δεν είναι δυνατή η επίτευξη συναίνεσης εντός του Δημοτικού/Περιφερειακού Συμβουλίου, βάσει ορισμένης διαδικασίας και χρονοδιαγράμματος.

Δ. Η ενίσχυση των διατυπώσεων δημοσιότητας σε σχέση με τις συνεδριάσεις των οργάνων των Ο.Τ.Α., ώστε να έχουν πραγματική ενημέρωση οι πολίτες και να ασκείται στους αιρετούς πίεση και από την κοινή γνώμη.